Concert: DoelenKwartet – Alban Berg, de lyricus
Datum:17 januari 2016
Uitvoerende(n):DoelenKwartet; Rosemary Hardy, sopraan; Lisa Eggen altviool; Larissa Groeneveld, cello
Locatie:De Doelen, Rotterdam
Waardering:

alban-bergAlban Berg is toch wel de hartstochtelijkste componist van de drie leden van de Tweede Weense School. In zijn werk is de Romantische vervoering nooit ver weg, ook al bedient Berg zich van een volslagen nieuw idioom. De avond begon met een compositie van een belangrijke inspirator van Berg en de gehele Tweede Weense School: Alexander Zemlinsky. Sopraan Rosemary Hardy zong zijn Maiblumen blühten überall waarbij het soms wat rommelde in de strijkpartijen en de algehele lijn van het stuk daardoor niet altijd even duidelijk naar voren kwam.

Bergs pianosonate boette in de bewerking voor zes strijkers door Heime Müller niets aan woeligheid in en het DoelenKwartet, aangevuld met Lisa Eggen (altviool) en Larissa Groeneveld (cello), was overduidelijk in zijn element. Dit gold ook voor de wat traditionelere Sieben frühe Lieder waarvoor Rosemary Hardy andermaal op het podium verscheen. Liebesode vormde een voorlopig hoogtepunt van de avond en het bewijs dat het Duitse concept van Sehnsucht toch wel een behoorlijk goede uitvinding is geweest voor de kunst.

Dodecafonie hoeft zeker geen starre, kale aangelegenheid te zijn en Bergs Lyrische Suite is daar een perfect voorbeeld van. Mooi spel van het DoelenKwartet van de vingeracrobatiek in het Allegro misterioso tot aan het gedragen Largo desolato.

Titel:Leaving Home - Orchestral Music in the 20th Century, Dancing On A Volcano
Regisseur:Peter West, Barrie Gavin, Deborah May
Schrijver(s):Simon Rattle
Jaar:1996
Omroep:ArtHaus
Waardering:

Leaving Home - Dancing on a VolcanoLeaving Home is een reeks muziekdocumentaires die dirigent Simon Rattle in de jaren negentig maakte. Het is een overzicht van de muzikale ontwikkeling in de twintigste eeuw en in dat opzicht een mooie audiovisuele aanvulling op het boek The Rest is Noise van Alex Ross, waar grofweg dezelfde componisten behandeld worden.

Rattle begint de eerste episode van zijn reeks, Dancing on a Volcano, met het positioneren van Richard Wagners Tristan en Isolde als de drijvende kracht achter het openbreken van de tonaliteit. Vanaf dat punt voert Rattle de kijker langs Mahler en Strauss’ verontrustende opera Elektra, maar veruit de meeste aandacht krijgen Arnold Schoenberg en zijn pupillen Anton Webern en Alban Berg.

Het prettige is dat er in Leaving Home veel ruimte is voor de muziek. In andere documentaires wil het nog al eens bij een spervuur aan korte fragmenten blijven, maar in dit geval neemt Rattle de tijd om samen met het City of Birmingham Orchestra diverse werken ten gehore te brengen, waarbij het Vioolconcert van Berg en Schoenbergs Verklärte Nacht de hoofdmoot vormen.

De invloeden van de beeldende kunst of politiek worden ook niet vergeten. Een favoriet stijlmiddel in de documentaire is om details van contemporaine schilderijen te tonen – bijvoorbeeld Egon Schiele in combinatie met fragmenten uit de Fünf Orchesterstücke van Schoenberg. Die keuze werkt niet altijd, maar is nog altijd beter dan het versnijden van filmbeelden van spuitende fonteinen met een aria uit Elektra.

Wat de serie voornamelijk de moeite van het bekijken waard maakt zijn de mijmeringen van Simon Rattle aan de piano. Waar de documentaire muziekhistorisch gezien voornamelijk aan de oppervlakte blijft, verzorgen de korte passages waarin Rattle zijn interpretatie van het werk van de behandelde componisten geeft en de door hem gedirigeerde stukken Leaving Home de benodigde meerwaarde.