Titel:Beethoven 9
Ontwikkelaar(s):
Platform:iPad
Prijs:12,99 (gratis proefversie beschikbaar)
Website:

2014-11-18 22.04.16

2014-11-16 19.37.16Wat zou Beethoven hiervan gevonden hebben? Een klein toestel waar vier volledige orkesten in verblijven en die niets anders doen dan zijn negende symfonie spelen. Aan Beethoven zelf kunnen we het niet meer vragen, maar dat is wat de app van Touch Press ons belooft: vier volledige uitvoeringen van Beethovens meest populaire symfonie (of is dat de vijfde?).

The Orchestra viel als app wat licht uit, vooral omdat het slechts om fragmenten van grotere stukken ging. Niets van dat alles in deze ‘Beethoven 9’, waar de focus op één stuk ligt. Voor wie The Liszt Sonata al kent, weet waar zich aan te verwachten. En toch biedt deze app nog zoveel meer.

Niet in het minst omwille van de vier uitvoeringen, elk verschillend op hun eigen manier. De eerste opname in stereo van het stuk uit 1958, geleid door Fricsay, laat een vroege uitvoering zien. De opname van Karajan, amper vier jaar jonger, laat al een heel ander geluid horen: zeer strak gespeeld en volledig onder controle. De opname van 1979 (de enige met video opname) van Bernstein is de meest traditionele en diegene die het best kan geassocieerd worden met het collectieve geheugen. Uit 1992 komt er een vreemde eend: Gardiner met een ‘historically inspired’ opname, gespeeld op instrumenten uit de tijd van Beethoven en een stuk lager gestemd, zoals het waarschijnlijk ook oorspronkelijk zo bedoeld was.

Iedere opname wordt uiteraard begeleid door een volledige partituur en een manuscript van het stuk uit 1825. Ook is er de keuze tussen een korte begeleidende commentaar, of een diepgravende, theoretische analyse (die zo lang is dat het stuk dient gepauzeerd te worden om te kunnen volgen met lezen). Deze informatie is zo interessant dat het geen straf is om het muziekstuk vier keer na elkaar volledig te horen, iedere keer in een andere uitvoering. Uiteraard hoort er ook een hypnotische kleurenschema bij, waardoor je precies kan zien welk instrument er op elk moment aan het spelen is. Op elk moment kan er trouwens geswitcht worden tussen de uitvoeringen, waardoor je goed kan vergelijken. Zo zijn de verschillen in tempo tijdens sommige stukken verbazingwekkend. Het Turkse marsgedeelte in het bekende vierde deel wordt op volledig verschillende manieren gespeeld, iets dat op geen enkele andere manier dan in deze app zo duidelijk wordt.

Buiten de uitvoeringen is er ook een hele resem achtergrondinformatie. Buiten de standaard geschiedenistekst zijn er interviews met hedendaagse musici, componisten en dirigenten die ieder iets vertellen over het stuk. Uiterst vermakelijk wordt het wanneer ze commentaar geven over de uitvoeringen zelf. Vooral koordirigent Simon Halsey is uiterst vermakelijk wanneer hij genadeloos een uitvoering de grond in bliksemt.

Dit is de beste app die Touch Press tot nu toe heeft uitgebracht, alleen maar omwille van de diepte in het stuk dat hierdoor ontdekt kan worden. Het gebruikt alle mogelijkheden van de iPad om nieuwe inzichten te bieden aan de gebruiker, waardoor het stuk op een andere manier kan worden onderzocht dan op ieder ander medium. Natuurlijk kan er altijd meer diepgravende informatie worden getoond, de geschreven achtergrondinformatie is namelijk een beetje karig. Maar het blaast nieuw leven in een muziekstuk dat een beetje stoffig kan dreigen worden door zijn eigen bekendheid. Er blijkt namelijk zoveel meer in te zitten, en dat is wat deze app op een unieke manier laat zien.

Titel:The Romantic Generation
Auteur(s):
Jaar:1995
Uitgever:Harvard University Press

romanticEen uitgebreid eerste hoofdstuk over de techniek van het pianopedaal en een theoretische uitleg over rubato, Charles Rosen zet al vanaf het begin de toon in zijn boek over de Romantische Generatie. De onlangs gestorven Rosen schreef het in 1995, maar bijna 20 jaar later blijft het even interessant.

Rosen schrijft in dit boek over de muziek van de bekendste Romantische componisten, en belicht hun leven enkel indien het nodig is om hun muziek beter te kunnen plaatsen. Voor de rest treedt de muziek hier op de voorgrond: er gaat amper een pagina voorbij zonder een staaf muziek. Toonladders, tonaliteiten, thema’s… het wordt allemaal behandeld samen met de bladmuziek ter illustratie.

Schubert, Schumann, Berlioz en Mendelssohn passeren de revue, maar het zijn Liszt en vooral Chopin die de hoofdrol spelen. Aan hen zijn de twee belangrijkste stukken hoofdstukken gewijd, of toch vooral aan hun muziek. Over de componisten en hun leven zelf wordt er amper uitgeweid, over hun muziek des te meer. Vooral Chopin kan niets verkeerd doen, zijn muziek wordt door Rosen enkel in superlatieven uitgedrukt. Hij is wel eerlijk genoeg om soms banale stukjes te belichten, maar gebruikt deze dan als basis voor andere geniale vondsten van Chopin. Hij gaat zelfs zo ver om bepaalde fouten te corrigeren die in de partituren geslopen zijn tijdens het kopiëren van de manuscripten door de uitgevers.

Heel anders gaat het met Liszt. Er gaat geen pagina voorbij zonder dat hij als ‘vulgair’ wordt omschreven, en zijn reputatie als showmens kan Rosen duidelijk niet verkroppen. Toch straalt hier ook de bewondering voor de improvisatietechnieken duidelijk uit. Ook zijn gebruik van klankkleur en uitvinding van nieuwe pianotechnieken kan Rosen wel waarderen. Over de niet-pianowerken is Rosen echter kort: ‘His orchestration is, in most cases, dreadful.’ Toch is het Liszt die op de (behoorlijk lelijke) cover van het boek staat en niet Chopin, wat een beetje de inhoud goedmaakt.

En zo blijft Rosen zijn persoonlijke toetsen door het boek verspreiden en wordt het nooit saai. De analyse van muziekstukken blijft op de voorgrond, en zijn kennis en inzicht hierin zijn ongeëvenaard, maar het wordt nooit droog. Hiervoor besprenkelt hij de tekst teveel met zijn persoonlijkheid.

Dit boek verdient echter wel een iPad-uitgave waarbij je elk stukje muziek kan beluisteren. Ook al kan je muzieknotatie lezen, soms is het erg moeilijk om te zien waar het allemaal om draait. Als je het stuk dan tegelijk kan horen, zou het dit al heel wat duidelijker maken.

The Romantic Generation is een erg fijn boek dat lange tijd door mij bewaard zal blijven. Ik zal het niet meer in één stuk uitlezen maar wel vaak te hand nemen bij het beluisteren van een bepaald stuk dat in het boek belicht wordt. Zelfs al is het dan een stuk van Liszt.