Waar te beginnen? Yundi Li is een opkomende ster van de laatste generatie pianisten en vergelijkbaar met een rockster in termen van populariteit. Yundi won de Eerste Prijs tijdens de Internationale Frédéric Chopin Piano Competitie toen hij 18 jaar oud was. Hij nam daarna werken van Chopin en Liszt op voor Deutsche Grammophon en recent voor EMI. Zijn recentste album bevat drie sonates van Beethoven: No. 23 in F klein, Op. 57 (“Appassionata”), No. 8 in C klein, Op. 13 (“Pathétique”) and No. 14 in cis klein, Op. 27 (“Quasi una fantasia”/”Mondschein”). De voornoemde werken, samen met twee Chopin nocturnes als introductie, vormden gisteren het programma in Concertgebouw De Doelen in Rotterdam.
De zal zat bijna helemaal vol, iets dat niet heel vaak voor komt dezer dagen, zeker niet met solo recitals. De enige andere solo uitvoering van dit seizoen met een gelijkwaardig bezoekersaantal was een optreden Valentina Lisitsa met een selectie van bijzondere piano transcripties van Franz Liszt. Bij het recital van Yundi was ook een opmerkelijk aantal jonge, Aziatische vrouwen aanwezig. Sowieso was een groot deel van de Aziatische gemeenschap van Rotterdam aanwezig bij het concert.
Helaas werd het begin van het concert nogal verstoord door flitsen van digitale camera’s en telefoons. Het leek er op alsof een groot deel van het publiek van mening was dat de muziek er beter op werd met de geluiden van digitale camerasluiters en allerhande bliepjes.
De muziek zelf dan; de Nocturnes waren nogal saai en helaas karakteristiek voor de behandeling van alle tempi beneden moderato door Yundi. De Appassionata sonate voor de pauze was afschuwelijk. Yundi’s frasering in de passages die technisch gezien veel vergen van een pianist lieten de indruk achter dat de sonate eigenlijk te veel hooi op zijn vork was, zeker in combinatie met een aantal duidelijk hoorbare fouten. Het overmatige gebruik van de pedalen deed de muziek ook geen goed, veel van de baspartijen verzandden hierdoor in een brij van noten. Een dergelijk gebruik van het pedaal is een techniek die wellicht gepast is (niet per definitie gewenst) in het geval van Schumann of Liszt, maar het deed Beethoven weinig recht.
Enige hoop op verbetering naar de pauze werd al snel teniet gedaan door een voortzetting van gelijksoortig pianospel in zowel de No. 8 als 14. Het ontbrak het bekende Adagio dat de opening van sonate No. 14 vormt aan alle mysterie en ingehouden spanning die men zo vaak in vertolkingen van deze publieksfavoriet kan vinden. Hetzelfde kan gezegd worden van alle tragere passages gedurende de avond, ze waren allen even vlak. Yundi speelde de noten in de juiste volgorde, niet meer dan dat. Alleen wanneer er forte markeringen in het spel kwamen leek hij enthousiast te worden over de hele onderneming. De snellere passages werden ook nu weer onevenwichtig afgewerkt en gaven het impressie dat Yundi ietwat hulpeloos achter de muziek aanrende. Het klonk menigmaal alsof hij een virtuose passage begon en aan het einde van de frase in tijdnood raakte.
Ondanks alles leek het publiek zowaar te genieten van het spel van Yundi. Nu moet gezegd worden dat het Nederlandse concertpubliek lijdt aan een ernstige vorm van “ovationitis” – zelfs redelijke tot matige uitvoeringen krijgen over het algemeen een staande ovatie. Ter vergelijking is het Vlaamse een stuk gereserveerder – of erg onvriendelijk, ook mogelijk, maar onwaarschijnlijk.
Yundi incasseerde veel instemmend gejoel en een daverend applause. Hij geeft ook een masterclass in Rotterdam vandaag, ik ben er echter niet zeker van of hij al klaar is om zijn wijsheid te delen met studenten. Aan zijn Beethoven moet hij in ieder geval heel hard gaan werken.
Nou Marc, aan jouw recensie van het concert van Yundi Li uit 2013 heb ik (na het bezoek aan zijn ‘inhaalconcert’ van dinsdag 1 maart 2016) werkelijk NIETS toe te voegen. Ik ging er met hooggespannen verwachtingen heen. De winnaar van het fameuze Chopin Concours met een Chopin programma: de complete ballades voor de pauze en de complete preludes erna. Wow! Maar al snel verging me de lol. Zaal voor driekwart gevuld met Aziaten, zo te zien vaak op uitnodiging van sponsors, want hele groepen tegelijk. Geen punt, als het maar allemaal klassieke muziekliefhebbers waren. Maar ze zaten tijdens het concert bij tientallen tegelijk gewoon hun business te regelen via de iPhone! Soms werd er tussen de preludes door luid geapplaudisseerd, vooral omdat men telkens dacht dat het afgelopen was. Niet dus! Met als droevig hoogtepunt de lange rust in de 4e ballade, waarna de apotheose nog moet volgen: ook hier (middenin het stuk dus) luid applaus! Aaaargghhh!!
Tot zover de bezoekers die in een concertzaal eigenlijk niets te zoeken hebben. Dan nu Yundi zelf. Tja, wat zal ik ervan zeggen? Zelden zoveel rauwe misslagen gehoord bij een pianist van zijn reputatie. Daarnaast liet zijn geheugen hem om de haverklap in de steek: hele maten verdwenen zomaar onder het tapijt omdat-ie even de weg kwijt was. De helft van de tijd was dat overigens doordat hij vaak véél te hoge tempi nam in het snelle passagewerk. Niet alleen te hoog voor zijn kunnen, maar ook te hoog voor de bedoelingen van de componist. Hierdoor liepen er niet alleen aan de lopende band technisch dingen uit de rails, maar verdween ook elke articulatie uit de passages, waardoor het steeds één grote notenbrij werd. Het laatste redmiddel – het rechterpedaal – maakte de zaken er uiteraard niet beter op.
Was er dan helemaal niets goed aan dit recital? Jawel, de lyrische passages toverde Yundi werkelijk fluweelzacht uit de vleugel, op een manier zoals we dat van bijvoorbeeld Sokolov of Pogorelich gewend zijn. Prachtig toucher, dromerig
Ook dat is natuurlijk een belangrijk aspect van de muziek van Chopin. Maar ja, ik zeg het al: het is één aspect. Om Chopin overtuigend te vertolken heb je veel meer nodig. En daar ontbrak het deze avond bijna volledig aan.
Kortom: jammer. Zelden zo’n teleurstellende ervaring meegemaakt. Het gekke is: door alle missers en verkeerde tempi heen kon ik tóch wel een groter talent bespeuren. Ik ben ervan overtuigd dat Yundi echt wel beter kan! Dus heb ik gezocht naar oorzaken. Misschien had-ie gewoon griep? Ik was een paar jaar geleden bij een recital van Valentina Lisitsa in het Amsterdamse Concertgebouw, eveneens met hoge verwachtingen, maar het was echt bagger. De reden: ze had zware griep. Tja, zoiets kan dus. Of zou Yundi onder de prestatiedruk hebben gestaan van een zaal vol landgenoten? Had-ie wellicht last van het vele ongegeneerde flitsen van de mobieltjes (zodanig dat de speaker hier voor aanvang van het tweede deel apart op moest wijzen)? Ik weet het niet. Wat ik wel weet: als Yundi zó heeft gespeeld tijdens het Chopin Concours, dan had-ie de finale nog niet gehaald, laat staan gewonnen! Dus laten we het erop houden dat hij gewoon zijn dag niet had en dat hij echt veel beter kan spelen. Ik ga opletten wanneer hij terugkeert naar Nederland en hem een herkansing geven. Is het dan weer prut, daarna voor mij geen Yundi meer…
Ha Bert,
Hartelijk dank voor je uitgebreide relaas, dat klinkt inderdaad akelig als het concert dat wij in 2013 hebben meegemaakt, zowel qua muziek als publiek. De ongewone publiekssamenstelling heeft volgens mij ook iets te maken met de sponsor van de concerten (Bank of China), het is waarschijnlijk ook een prestigieus zakenuitje voor veel aanwezigen.
Het lijkt al een tijdje niet zo goed te gaan met Yundi (zie dit artikel: http://slippedisc.com/2015/11/breaking-yundi-crashes-out-of-chopin-concerto, bijvoorbeeld), maar in 2013 was daar volgens mij nog geen sprake van. Ik denk dat zijn popsterstatus, vergelijkbaar met die van Lang Lang, misschien ook meespeelt; het moet allemaal steeds sneller en nog duizelingwekkender. Veelvuldig flitslicht helpt ook niet erg, dat bleek ook in Eindhoven in 2014 (http://www.nrc.nl/handelsblad/2014/03/24/technisch-knappe-pianist-yundi-klinkt-soms-wollig-1359944)
Ik denk dat de Doelen Yundi zeker nog wel eens naar Rotterdam gaat halen, het komt natuurlijk helaas maar zelden vol dat een concertzaal bijna uitverkocht is. Voor het seizoen 2016/2017 zie ik hem echter niet op het programma staan, misschien neemt hij even pauze of is hij elders in de wereld.
Overigens is zijn integrale optreden tijden het Chopin Concours nog op YouTube te vinden: https://youtu.be/yo82ipPkTRY
Heren, alsof jullie mijn gedachten kunnen lezen. Ik was (op uitnodiging overigens, gegeven paard enz.) dinsdag bij YUNDI in de Doelen en was verbijsterd over zijn spel. Oppervlakkig, ontstellend slordig, ideeënarm, met hier en daar een mooie verstilling. Een aanfluiting toch wel, voor iemand van zijn ‘statuur’. De preludes afgeraffeld, Poco Adagio spelen als er Largo staat, Allegretto spelen als er Presto agitato staat, om te rillen gewoonweg, één grote klankbrij. Over het publiek heb ik het nog niet eens – nogal een cultuurverschilletje inderdaad, met die klanten van de Bank of China in de zaal. Grappig was dat ik een dag later (woensdag 2 maart) in Brussel de heer G. Sokolov aan het werk zag: verschil kan niet groter zijn. Schumann (o.a. Fantasie op.17) en Chopin (o.a. Sonate nr. 2), met tot mijn onuitsprekelijk genoegen als een van de 6 toegiften de ‘Regendruppelprelude’, die we de avond ervoor van YUNDI hadden mogen vernemen. Hemel en aarde, beste mensen. Kosmisch drama versus lekker moppie muziek. Nee, YUNDI moet nog heel veel leren, ter aanvulling op zijn vingervlugheid.
Nog ff een nabrander! Heb destijds De Doelen ook deelgenoot gemaakt van mijn teleurstelling. Ze hadden meer negatieve reacties ontvangen en vertelden mij dat ze voorlopig niet van plan waren om de heer Yundi weer uit te nodigen. Dat zal wel verklaren waarom hij in het programma 2016/2017 niet opdoemt…
Verder was ik zelf ook bij het genoemde recital van Sokolov aanwezig (nou ja: in Arnhem dan, maar zelfde programma). En inderdaad: wát een kolossaal verschil!! Elke noot doordacht en op zijn plaats, duizelingwekkende techniek volkomen ondergeschikt aan de expressie. Enfin, zoals we van de primus inter pares al heel lang gewend zijn. Voor mij liever één keer per jaar naar Sokolov dan het hele jaar door naar Yundi, Lang Lang, Lisitsa, Astanova enz enz. Gelukkig houdt Sokolov erg van Nederland, dus minimaal één keer per jaar naar Sokolov… dat gaat al een hele tijd goed… :-))